Λαγοκέφαλος (Lagocephalus Sceleratus)

   Ο Λαγοκέφαλος, ή Lagocephalus Sceleratus όπως είναι κανονικά η επιστημονική του ονομασία, είναι δηλητηριώδες ψάρι και ανήκει στην οικογένεια Tetraodontidae. Τα είδη αυτής της οικογένειας έχουν από δύο ισχυρά δόντια στην κάθε γνάθο και γι' αυτό και ονομάζονται τετραοδοντίδαι. Τα είδη της συγκεκριμένης οικογένειας έχουν την ικανότητα να διογκώνονται, να γίνονται σφαιρικά και να επιπλέουν για αυτό και ονομάζονται και pufferfish.

   Ο Λαγοκέφαλος πέρασε στην Μεσόγειο από την διώρυγα του Σουέζ, γι'αυτό και συχνά αποκαλείται λεσεψιανός μετανάστης, ονομασία δανεισμένη από τον Γάλλο διπλωμάτη και μηχανικό Ferdinand-Marie Lesseps ο οποίος διάνοιξε την διώρυγα του Σουέζ στον ισθμό του Σουέζ την περίοδο 1859 - 1869. Σήμερα, συναντάται σε όλο το Αιγαίο, ενώ πρόσφατα βρέθηκε από ψαροντουφεκάδες στην τοποθεσία "Καρύδι" της Βουρβουρούς στην Χαλκιδική.

   Η κατανάλωση του Λαγοκέφαλου μπορεί να προκαλέσει από σοβαρές δηλητηριάσεις έως τον θάνατο στον άνθρωπο, εξαιτίας παράλυσης του αναπνευστικού και του κυκλοφορικού συστήματος, λόγω της τοξίνης TTX (τετροδοτοξίνη). Η τετροδοτοξίνη TTX, υπάρχει (κατά σειρά μεγαλύτερης συγκέντρωσης) σε ωοθήκη, ήπαρ, έντερο και δέρμα, ενώ η τοξικότητα ποικίλλει ανάλογα με το αναπαραγωγικό στάδιο που βρίσκονται τα ψάρια (η τοξικότητα είναι μεγάλη την περίοδο ωοτοκίας δηλαδή από Μάϊο μέχρι Ιούλιο) και ανάλογα με το γένος (τα θηλυκά είναι τοξικότερα από τα αρσενικά).

   Η τοξίνη δεν καταστρέφεται στη συνήθη θερμική επεξεργασία που υφίστανται τα ψάρια στο σπίτι γι' αυτό και παρατηρούνται κρούσματα δηλητηριάσεων μετά από κατανάλωσή τους. Για να αδρανοποιηθεί απαιτείται βρασμός τουλάχιστον τριών ωρών.

   Αυτό το ψάρι καταναλώνεται στην Ιαπωνία, όπου είναι μάλιστα και ιδιαίτερα ακριβό, αφου απομακρυνθούν τα εντόσθια και καθαριστεί το δέρμα και η τοξίνη του που αποκαλείται fugu χρησιμοποιείται για αυτοκτονίες ή δολοφονίες. Ακόμα όμως και εκεί, κάθε χρόνο θρηνούνται θύματα.

   Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται 30 λεπτά μετά την κατάποση του ψαριού και, αναλόγως της ποσότητας, μπορεί να καθυστερήσουν έως και 4 ώρες. Η σειρά των συμπτωμάτων έχει ως εξής: Πρώτα μουδιάζουν τα χείλη και η γλώσσα. Το επόμενο σύμπτωμα είναι παραισθησία και μία αίσθηση ελαφρότητας σαν να αιωρείσαι η σαν να επιπλέεις. Μετά ξεκινάει πονοκέφαλος, έντονος πόνος στο στομάχι κοιλιά που συνεχίζει σε σταδιακή παραλυσία και καθολική ακινησία. Παράλληλα υπάρχει αυξανόμενη αναπνευστική ανεπάρκεια και καρδιακή αρρυθμία.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΛΑΓΟΚΕΦΑΛΟΥ

   Έχει σχήμα τορπίλης (ροπαλοειδές σχήμα), είναι ασημένιο στο κάτω μισό του σώματος, στη ράχη είναι γκριζωπό με σκούρες κηλίδες, δεν έχει λέπια και διαθέτει τέσσερα δυνατά δόντια, σαν ράμφος.

   Το μήκος του ψαριού αυτού συχνά υπερβαίνει το μισό μέτρο και φτάνει ως 1,1 μέτρο, ενώ το βάρος του είναι περίπου 1500 – 1700 γραμμάρια, με το μεγαλύτερο να έχει ζυγιστεί 7 κιλά. Ζει κυρίως στον Ινδικό και στον Δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό σε βάθος 18-100 μέτρων.

   Όλα τα είδη (περίπου 185) της συγκεκριμένης οικογένειας των τετραοδοντίδων έχουν περίπου τα ίδια μορφολογικά χαρακτηριστικά και είναι τοξικά ενώ ο ελάχιστος χρόνος για διπλασιασμό πληθυσμού τους είναι μεγαλύτερος από 14 έτη.

ΤΕΤΡΟΔΟΤΟΞΙΝΗ

   Η τετροδοτοξίνη είναι εκατοντάδες φορές περισσότερο τοξική από το Κυάνιο (CN). Εμποδίζει την διάδοση σημάτων του νευρικού συστήματος, χωρίς να επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά επηρεάζοντας τον τρόπο που αυτό γίνεται δια μέσου των νευρώνων.

   Συγκεκριμένα, η αποστολή εντολών από τον εγκέφαλο στους μυς του σώματος δια μέσου του νευρικού συστήματος γίνεται με ηλεκτρικά σήματα. Βασικό ρόλο σε αυτόν τον μηχανισμό παίζουν τα ιόντα κάλιου (K) και νάτριου (Na). Τα ιόντα αυτά δημιουργούν ηλεκτρικούς παλμούς οι οποίοι διά μέσου των νευρώνων φθάνουν στους μυς και έτσι αυτοί κινούνται υλοποιώντας την εντολή του εγκεφάλου. Βασική λειτουργία των ιόντων είναι να μπορούν να διέρχονται από τις κυτταρικές μεμβράνες των κυττάρων του νευρώνα.

   Η τοξίνη δένεται με τα ιόντα νατρίου, εμποδίζοντάς τα να διέρχονται από τις κυτταρικές μεμβράνες. Επομένως καταστρέφεται η δυνατότητα αποστολής και λήψης ηλεκτρικών σημάτων από τον εγκέφαλο στους μυς άρα σταδιακά παραλύει το σώμα.

   Δεν υπάρχει αντίδοτο για την τετροδοτοξίνη και όποια θετική έκβαση ενός περιστατικού θεωρείται τυχαία.

   Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται 30 λεπτά μετά την κατάποση του ψαριού και αναλόγως της ποσότητας, μπορεί να καθυστερήσουν έως και 4 ώρες.Η σειρά των συμπτωμάτων έχει ως εξής: Πρώτα μουδιάζουν τα χείλη και η γλώσσα. Το επόμενο σύμπτωμα είναι παραισθησία και μία αίσθηση ελαφρότητας σαν να αιωρείσαι η σαν να επιπλέεις. Μετά ξεκινάει πονοκέφαλος, έντονος πόνος στο στομάχι κοιλιά που συνεχίζει σε σταδιακή παραλυσία και καθολική ακινησία. Παράλληλα υπάρχει αυξανόμενη αναπνευστική ανεπάρκεια και καρδιακή αρρυθμία.

Πηγές :
1.Πανελλήνιος Κτηνιατρικός Σύλλογος - Δελτίο Τύπο 07.06.2007
2.Wikipedia - Tetrodotoxin
3.Puffernet - The Poison Tetrodotoxin